شیرآلات صنعتی(Industrial valve) وسیله ای برای قطع و وصل یا کنترل جریان سیال است.
اجزا اصلی ساختمان یک شیر صنعتی شامل موارد زیر می باشد:
- بدنه : محفظه ای توخالی جهت عبور سیال
- کلاهک یا درپوش: مکمل مجموعه بدنه
- عملگر(Actuator) شامل سه نوع:دستی(آچاری)،گیربکسی، شیر‌‌‌‌های با عملگر اتوماتیک
- Hand wheel: باز و بسته کردن شیر با چرخیدن آن توسط دست
- مهره هندویل: سفت شدن هندویل توسط آن
- نشان دهنده موقعیت
- عضو مسدود کننده جریان: قطع و وصل،تنظیم و یا کنترل جریان
- حلقه یا محل آب بندی : آب بندی کردن شیر با این سطوح در داخل بدنه در اثر تماس با عضو مسدود کننده جریان
- ساقه : انتقال نیرو از طرف اپراتور به عضو مسدود کننده جریان
- Packing یا طناب های آب بند: آب بندی دور ساقه
- Gasket(واشر): استفاده به هنگام متصل شدن اعضا با اتصال فلنجی
- گلند: قرار گرفتن این بوش های دو پله‌ای در بالای پکینگ‌ها برای فشرده سازی آنها
- فنرها
باید به این مهم توجه کرد که شیر آلات طبقه بندی های مختلفی شامل نوع سیال، نوع بهره‌گیری آنها، نوع حرکت عضو مسدود کننده جریان، شرح وظیفه روش باز و بست و کانال جریان دارند، همچنین از لحاظ شکل و نحوه محدود کردن جریان در انواع مختلف ساخته می‌شوند که ما در این مقاله به 4 نوع سوزنی،کشویی،پروانه‌ای و توپی می پردازیم:
- شیر سوزنی ((Needle valve:این گونه از شیر های صنعتی که به دلیل خاصیت کنترلی بالا بسیار برای پکیج ها پرکاربرد هستند،از یک قطعه سوزنی شکل که به وسیلهرزوه‌های طراحی شده بر روی آن حرکت می‌کند، جریان سیال را کنترل می‌کند.
- کشویی:این نوع که بیش‌تر با هدف بستن جریان سیال درصنایعی از جمله نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد،معمولا "دارای دیسکی با حرکت خطی است که برای شروع یا قطع جریان در سیال استفاده می‌شود.
- پروانه ای:این نوع از شیر ها که بر روی خطوط انتقال در فشار های کم و جریان های Slurry (مانند دوغاب سیمان ) کاربرد دارد، مجرابند از حالت کاملاً بسته به حالت کاملاً باز، تغییر حالت می‌دهند که این امر به معنای 90 درجه دستگیره و در نتیجه عملکرد آسان و سریع این نوع شیر و همچنین قیمت پایین و وزن کم آن است که در آن از یک دیسک دایره‌ای یا مستطیلی که امکان چرخش حول محور خود را دارد، جهت کنترلیا انسداد مسیر جریان سیال استفاده می‌شود.
4.توپی: دَوران این شیر کروی یا به صورت نیم‌کره حول یک محور عمودی نسبت به جهت جریان سیال می‌باشد.این نوع در طبقه بندیon-off (مشابه شیر پروانه ای) قرار می‌گیرد که در نیمه باز جریان آشفته ای به وجود می‌آورد که در نهایت موجب آسیب دیدگی به شیر می‌شود که همین عامل موجب محدودیت کاربرد شیر توپی می‌شود که از لحاظ ساختار به دو طرح با بدنه چند تکه(دو یا سه تکه) و با بدنه تمام جوشی تقسیم بندی می‌شود.
نویسنده:مجید علی همتی